#حرف قبل از آغاز
این روزها یکی از دغدغه‌های بزرگ فعالان آموزش و تولیدکنندگان محتوا، کپی شدن محصولات آموزشی یا محتوای آن‌ها است. در ابتدا اجازه دهید یک موضوع را مشخص کنم؛ زمانی که ما صحبت از کپی محتوا می‌کنیم، دو مفهوم متفاوت می‌توان مدنظر داشت.
۱- زمانی که محتوا در نقش تولیدکننده کپی می‌شود. مانند رقیبان و افرادی که از محتوای ما را سرقت می‌کنند، از آن‌ها به نام خود استفاده می‌کنند و با فروش آن‌ها کسب درآمد می‌کنند.
۲- زمانی که محتوا در نقش مصرف‌کننده کپی می‌شود. مانند زمانی که فردی محتوای ما را بصورت غیرمجاز و بدون پرداخت هزینه منتشر می‌کند و دیگری نیز به‌همین صورت مصرف می‌کند.
درباره نوع اول که هیچ بحثی وجود ندارد. مبارزه با این نوع کپی و فعالان آن دقیقا نماد بارز مبارزه با قاچاق است و باید با شدت تمام و براساس قوانین کپی‌رایت با آن‌ها برخورد شدید کرد. (قبل‌تر نیز در نوشته وقتی شاه‌دزد از دزد طلبکار می‌شود کمی به این موضوع و نوع اول کپی پرداخته‌ام.)
اما در این نوشته می‌خواهم درباره نوع دوم صحبت کنم.
#حرف اصلی
این روزها کپی غیرقانونی محتوا یکی از مشکلات تولیدکنندگان محتوا است. هزاران راه نیز برای جلوگیری از این پدیده طراحی شده است؛ از قفل‌گذاری بر روی سی‌دی گرفته تا رمز نگاری محتوای تحت وب، محدود کردن به مکان خاص مانند اپ، جلوگیری از دانلود و … .
همه می‌دانیم که تولید محتوای اصیل امری بسیار سخت، زمان‌بر و پرهزینه است. برای همین کپی و فروش غیرمجاز این محتوا‌ها برای ما امری دردناک است.
اما من اعتقاد دارم که علی‌رغم تصور رایج، این پدیده در حالت استاندارد هیچ آسیبی به جریان درآمدی ما نخواهد زد و حتی می‌تواند به افزایش فروش و جریان درآمدی ما نیز کمک کند.
چرا سودآوری؟
شاید قفل‌گذاری بسیار پیچیده برروی نرم‌افزاری مانند فتوشاپ و غیرقابل کپی‌کردن آن بتواند تاثیر بسیار زیادی در افزایش فروش نسخه اصلی داشته باشد؛ اما اعتقاد دارم که چنین اتفاقی برای محتوایی از جنس آموزش رخ نخواهد داد.
کسی که به‌دنبال یک محصول آموزشی است، یک درد دارد؛ یک نیاز دارد که آن‌قدر دغدغه‌اش شده است که حاضر است برای آن هزینه کند. نکته کلیدی محتوای آموزشی در اثرگذاری آن است. یک محتوای آموزشی زمانی تاثیر خود را می‌گذارد که واقعا خواهان آن باشیم.
بارها و بارها خودم تجربه کرده‌ام که زمانی که برای یک کتاب یا یک دوره آموزشی هزینه‌ای پرداخت نکرده‌ام -مثلا آن را از دوستم گرفته باشم- تازه اگر هنر کرده باشم و آن را کاملا مطالعه کرده باشم، تاثیری بسیار بسیار کم حتی در حد صفر برایم دارد.
به‌نظرم مقدار اثرگذاری محتوای آموزشی رابطه مستقیمی با میزان زحمتی را که حاضر هستی برای به‌دست آوردن آن بکشی، دارد.
حالا با پیش‌فرض‌های بالا، آمدیم و محتوای ما کپی شد. فردی که این محتوا را کپی کرده است، اگر می‌خواست برای آن هزینه کند، قبلا هزینه کرده بود. این که نگران باشیم این فرد با تهیه نسخه کپی به جریان درآمدی ما آسیب می‌زند، ترس بیهوده‌ای است. این مخاطب هیچگاه مخاطب واقعی و مشتری ما نخواهد بود و اگر این نسخه کپی نیز بدست او نمی‌رسید، هیچگاه بابت نسخه اصلی نیز هزینه‌ای را پرداخت نمی‌کرد.
چرا نباید بر روی رمزنگاری و سخت‌کردن دسترسی محتوای خود اصرار کرد؟
به دو دلیل:
اول اینکه هرچه ما بخواهیم از کپی شدن یک محصول جلوگیری کنیم و رمزنگاری پیچیده‌تری را انجام بدیم، ناخواسته مجبوریم که تجربه کاربری را پیچیده‌تر و مشکل‌تر کنیم. نمونه این مسئله اپ‌های کتابخوان یا اپ‌های آموزشی رمزنگاری شده است.
پس با این کار ممکن است مخاطب خود را دچار مشکل و آزار کنیم و همین عامل از دست رفتن درصدی از مخاطبان ما می‌شود.
دوم اینکه در اکثر مواقع نسخه‌های کپی باعث ویروسی شدن محتوای ما می‌شوند. در این حالت بیشتر نگرانی برسر کاهش خرید نسخه‌های اصل است و کاهش درآمد ما است که دغدغه‌ای درست و مهم است؛ اما دیدیم که این اتفاق آسیبی به جریان اصلی درآمد ما نمی‌زند.
اما این ویروس برخلاف تصور اکثر افراد می تواند مثبت باشد. یعنی ممکن است محتوای ما به شکل کپی از فردی به فرد دیگر برسد و این فرد جدید با محتوای ما ارتباط بگیرد. اگر این فرد مخاطبی واقعی باشد، قطعا به سراغ منبع اصلی محتوا می‌آید.
در این حالت حتی اگر هزینه آن محتوایی که به‌دستش رسیده‌است را نیز پرداخت نکند ـ که بارها دیده‌ام که افراد هزینه را پرداخت می‌کنند.- آن فرد تبدیل به یک مشتری بالفعل می‌شود و برای سایر محتواهای ما هزینه را پرداخت می‌کند.
بارها برای من پیش آمده که ابتدا در یک سایت موزیک، با آلبوم موسیقی برخورد کرده‌ام و از آن لذت برده‌ام، سریعا نسخه اصلی آن را خریده‌ام. یا در جایی با نسخه pdf غیرمجاز کتابی مواجه شده‌ام؛ اما سریعا دست‌به‌کار شده‌ام و نه‌تنها نسخه اصلی همان کتاب، بلکه کتاب‌ها و سایر محصولات آن نویسنده را نیز خریداری کرده‌ام.
اگر فعالیت ما به شکلی باشد که بصورت فیزیکی -مانند سمینار، کارگاه و …- نیز محتوا ارائه دهیم، در این حالت شک نکنید که آن محتوای کپی می‌تواند سود بسیار زیادی را بصورت غیرمستقیم برای ما فراهم کند.
در پایان اگر بخواهم همه حرف‌های پراکنده‌ام را جمع‌بندی کنم، داستان از این قرار است:
√ نگران کپی کننده‌ها نباشید، آن‌ها هیچ‌وقت برای محتوای شما هزینه نمی‌کنند و مخاطبان اصلی خود را در هر صورت دارید.
√ نحوه دسترسی به محتوا را برای مخاطبان اصلی خود سخت نکنید، مهم رضایت و فراهم کردن تجربه کاربری لذت‌بخش برای آن‌ها است.
√ اگر محتوای اصیل تولید می‌کنید، کپی محتوا شما نه تنها باعث کاهش درآمد نمی‌شود، بلکه در بسیاری از مواقع موجب نفوذ محتوا و درنتیجه افزایش درآمد شما نیز می‌شود.
#حرف اضافی: فضای حرف‌نوشته‌ها غیررسمی است و برخلاف سایت آموزشی‌ام ممکن است نوشته‌ها دچار ساختار منظمی نباشند و حتی دارای اشکالات نگارشی نیز باشند. از این بابت پوزش مرا بپذیرید؛ این‌ها تنها حرف‌هایی در دل است که نوشته می‌شوند.
