دیجی کالا قدیم و جدید

اواخر دهه ۸۰ و ابتدای دهه ۹۰ بود، آن زمان یکی از سایت‌هایی که هر روز به آن سر می‌زدم دیجی‌کالا بود. دیجی کالا را به عنوان یک فروشگاه نمی‌دیدم؛ بلکه برایم بیشتر یک وبلاگ بود که دوست داشتم هر روز محتوای آن را مطالعه کنم. گاهی دلم برای فضای آن زمان وب تنگ می‌شود. فضای آن زمان بیشتر شبیه فضای قدیم موسیقی بود. به نظرم ماندگارتر و دلنشین‌تر بود، شاید برایشان زمان بیشتری صرف می‌شد. درست است که مانند امروز همه‌جا صحبت از محتوا و استراتژیست محتوا کلاس کاری مد روز  نبود؛ اما آنچه بود دلنشین و به یادماندنی بود. شاید به قول محمدرضا شعبانعلی این خاصیت فراوانی امروز است که توجه ما را برده است. اما فراوانی باعث رقیق شدن کیفیت هم می‌شود. یادش به‌خیر آن زمان و قبل‌تر که اصلا اینترنت پرسرعت نیز نداشتیم.

آن زمان پای ثابت سایت‌هایی مانند نارنجی(که خدایش بیامرزدش)، جی اس ام و دیجی‌کالا بودم. کم‌کم علاقه‌مند شدم که از دیجی‌کالا خرید هم بکنم. برای من خرید از دیجی کالا دو حس متفاوت داشت. اولین حس تمسخر دوستان بود که دائما می‌گفتند، کلاهبرداری است و نخر؛ اما حس دوم خوشایند بود، حس آرامشی بود که از اطمینان و کیفیت بدست می‌آمد.

برای من که از ابتدای دیجی‌کالا همراه آن بودم، رشد ناگهانی‌اش باورکردنی نبود. در یک سال دیجی‌کالا عوض شد و در همه جا صدا کرد؛ اما دیگر آن دیجی سابق نبود.

دیجی برایم از یک وبلاگ رسما تبدیل شد به یک فروشگاه اینترنتی. زمانی قبل از خرید یک گوشی موبایل ابتدا دیجی‌ را چک می‌کردم و از آن یاد می‌گرفتم بعد به بازار می رفتم و آن را می‌خریدم؛ اما اکنون داستان عوض شده بود. ابتدا به سراغ سایت‌های دیگر می رفتم و بعد از کلی تحقیق برای خرید به سراغ دیجی‌کالا که برایم حکم همان بازار را داشت می‌رفتم.

در اینجا دیجی به خودش یک گل به خودی زد. سردم‌داری که با محتوا شروع کرد زمانی که به قول معروف محتوا مد نبود و هر چه دارد از محتوا است، محتوا را از دست داد.

اما آن‌قدر به عنوان یک فروشگاه خوب شد که این مسئله را پوشش می‌داد و تغییری در میزان خرید مشتری احساس نمی‌شد و حتی رضایت هم به دلیل تقویت بعُد فروشگاهی از جمله تکمیل بودن کالاها و سیستم ارسال بالا رفت.

حالا دیجی فروشگاهی بود که تمام مزیت رقابتی‌اش در کیفیت، قیمت، سرعت و درنتیجه آن حس خوبی بود که برای مشتری رقم می‌زد.

دیجی‌کالای جدید

دیجی کالا بزرگ و بزرگ‌تر شد و در این مسیر اولین گل به خودی را که محتوا بود به خود زد. اما مثل اینکه دیجی دروازه‌بان ذخیره چهارم تیم حریف را که خیلی هم به آن علاقه دارد استخدام کرده است. چرا که مدتی است که دائما دارد به خود گل به خودی می‌زند و مشخص است که از این اتفاق لذت هم می‌برد.

دیجی مدتی است که مدل کسب‌و‌کار خود را تغییر داده است و از یک فروشگاه اینترنتی تبدیل به یک مارکت پلیس(Marketplace) شده است.

یعنی به جای اینکه خود انبارداری کند، تصمیم گرفته است که فضای خود را در اختیار دیگران قرار دهد و آن‌ها اجناس خود در فضای دیجی‌کالا که معروف هم است و مشتری هم دارد، بفروشند.

اگر اکنون به سایت دیجی‌کالا سر بزنیم و یک کالا را بخواهیم انتخاب کنیم، مشاهده می‌کنیم که چندین قیمت در کنار آن ظاهر می‌شود و در کنار قیمت‌ها نام چند فروشنده و در کنار نام هر فروشنده یک زمان ارسال کالامتفاوتی است.

گل به‌خودی‌های دیجی‌کالا

در اینکه مارکت پلیس شدن دیجی‌کالا خوب است یا نه در این‌جا بحثی ندارم و حتی اعتقاد دارم یک مارکت پلیس خوب و با استراتژی درست می‌تواند به شدت برای طرفین سود داشته باشد.

اما بحث در این‌جا بر روی این تغییر استراتژی دیجی‌کالا و اثرات آن است.

گل به خودی اول: اصالت کیفیت

همیشه و همیشه یکی از شعارهای کلیدی دیجی‌کالا تضمین کیفیت و اصالت کالا بوده است. با روندی که امروزه در سیستم دیجی می‌بینم، این شعار در حال زیر سوال رفتن است. این را اگر این چند وقت اخیر از فروشندگان جدید دیجی کالا، جنسی را خریده باشید، متوجه خواهید شد. از بسته‌بندی صرفا پاره گرفته تا هزار مشکل دیگر.

حتی عمق فاجعه به حدی است که ردپای بسیاری از اجناس بی‌کیفیت ماهواره‌ای و پروموشن‌های مزخرف یکی بخر دوتا ببر تلویزیونی اخیرا در آن مشاهده شده است.

گل به خودی دوم: اصالت قیمت

یکی از دلایلی که همیشه در خرید من از دیجی‌کالا نقش پررنگی داشته است، قیمت‌های دیجی‌کالا بوده است. چیزی که در اکثر موارد شر و عذاب پرسیدن قیمت از فروشندگان متعدد را از سر من کم کرده‌بود و همین، آرامش نسبی را برای مخاطب فراهم می‌کرد.

اما ببینیم که اکنون چه اتفاقی افتاده است:

زمانی که می‌خواهیم یک محصول را انتخاب کنیم با قیمت‌های بسیار متفاوتی از یکدیگر مواجه می‌شویم. این‌جا است که گل به خودی اول یعنی محتوا نیز دوباره نبود خود را به رخ‌ می‌کشد.در اینجا به خریدار هیچ توضیحی داده نشده است که تفاوت این اجناس چیست و دلیل این اختلاف قیمت شدید در یک کالا با مشخصات یکسان چیست.

حتی چندین مورد دیده‌ام که قیمت‌های فروشندگان دیجی‌کالا بسیار از قیمت همان کالا در فروشگاه فیزیکی همان فروشنده بالاتر است. حال دلیل آن می‌تواند پورسانت خود دیجی‌ باشد یا هر عامل دیگری که در نهایت اغتشاش شدیدی در قیمت اجناس به وجود آورده است.

گل به خودی سوم: سرعت

سرعت خوب در همین اواخر دیجی‌کالا و همچنین شبکه اختصاصی توزیع آن یکی از دلایل بزرگی بوده است که به سمت خرید فیزیکی نروم، چرا که دیجی‌کالا درد انتظار زیادی را برایم به همراه نداشته است. اما ببینیم اکنون چه اتفاقی افتاده است.

زمانی که یک کالا را از یک فروشنده به غیر از خود دیجی خریداری می‌کنیم، بستگی به فروشنده آن و نوع کالا با گزینه جدیدی مواجه می‌شویم که بیان‌گر مدت تاخیر در ارسال آن کالا است. حال اگر از این مسئله نیز چشم پوشی کنیم نمی‌توان بحث مدیریت انبار و ارسال را نادیده گرفت.

حال اگر بخواهید که برای خرید خود فاکتور هم دریافت کنید که بلایی به سرتان می‌آید که مجبورید عطایش را به لقایش ببخشید. اگر از فروشنده‌ای به غیر از دیجی‌کالا خرید کنید، باید برای دریافت فاکتور حدود ۷ روز صبر کنید.

اجازه دهید داستان یکی از خرید‌های اخیرم را برایتان تعریف کنم تا به عمق فاجعه پی‌ببرید. چندین ماه پیش از دیجی‌کالا چند کتاب به همراه یک هدفون خریداری کردم. مدت زمان ارسال را با احتساب بیشترین تاخیر که متعلق به یکی از کتاب‌ها بود ۲ روز اعلام کرد. چندین روز گذشت و از آنجایی که بر خلاف همیشه این کالا‌ها برایم خیلی ضروری نبودند، پیگیر آن نشدم. تا اینکه از پشتیبانی خودشان با من تماس گرفتند.

در کمال ناباوری اعلام شد که یکی از فروشنده‌ها که دو کتاب را از آن خریده‌ بودم، جنس را در زمان مقرر آماده نکرده است و با دور روز تاخیر ارسال می‌شود، در اینجا بسیار ناراحت شدم؛ اما گفتم که اشکالی ندارد؛ اما یک اتفاق جالب‌تر رخ داد و آن اینکه کارشناس پشتیبانی اعلام کرد که نمی‌تواند بیش از این سفارش را معلق نگه‌دارد و باید همان‌هایی که حاضر است را ارسال کند. این داستان ادامه یافت و ماجراها داشت که شاید بعدا در یک مطلب دیگر درباره آن نوشتم، نمی‌خواهم از اصل مطلب دور شویم.دیدیم که در اینجا نیز چه بلایی بر سر مزیت رقابتی که کیفیت در ارسال بوده است نیز برای دیجی‌کالا آمده است.

#حرف پایان

اکنون دیجی‌کالای قدیم که هرآنچه بود حس خوب همراه با اعتماد و آرامش در خرید بود. شعبه‌ای شده است از همان پاساژها و بازارهای قدیم که فقط به فضای اینترنت منتقل شده‌اند. همان‌هایی که خود دیجی‌کالا روزی بر علیه آن‌ها شد و استانداردهای جدیدی را در خرید رقم زد.

اکنون در زمان خرید از دیجی کالا دوباره باید عادات قدیمی را به جا آوریم. دوباره باید از چندین‌جا قیمت کنیم و حال که قیمت‌ها را در کنار هم می‌بینم، حتی نمی‌دانیم که چه تفاوتی با یکدیگر دارند.

این تعدد گزینه و فراهم کردن دشواری انتخاب، در بیشتر مواقع بیش از آنکه موجب خشنودی مخاطب شود، حس بد همراه با تردید می‌دهد.

دیجی‌کالا اگر می‌خواهد دیجی‌کالا بماند، باید این اعتماد از دست رفته و درنتیجه حس خوب را به مخاطب برگرداند، تنها راه نجات دیجی کالا بازگشتن به اصل خویش است، یعنی تولید محتوای اصیل برای محصولات اصیل. شاید بهتر باشد دیجی‌کالا خود نیز اصیل باشد و کم‌تر دست به کپی‌های فکر نشده بزند.

یادمان باشد هرچه در جایی برای کسی جواب داده است؛ الزاما برای ما و در جایی که اکنون هستیم، جواب نمی‌دهد.

#حرف‌ اضافی: جا دارد که از شما عذرخواهی کنم، فضای حرف‌نوشته‌ها غیررسمی است و برخلاف سایت آموزشی‌ام ممکن است نوشته‌ها دچار ساختار منظمی نباشند و حتی دارای اشکالات نگارشی نیز باشند. این‌ها تنها حرف‌هایی در دل است که نوشته می‌شوند.