چندین سال است که صرفا به عنوان مصرف شخصی بر روی بحث عادت‌ها مطالعه می‌کنم و به نظرم موفقیت‌های بسیاری را نیز در این مسیر کسب کرده‌ام.
همیشه که درباره عادت‌ها خصوصا در وب مطالعه می‌کردم، بیشترین واژه‌ای که بصورت مرکب با عادت‌ها مشاهده می‌کردم، ترک عادت‌ها بود. انگار عادت‌ها درست شده‌اند که ترک شوند. همچنین زمانی که به واژه معتاد می‌رسیم که از ریشه عادت است، این حس منفی نسبت به عادت بیشتر خود را نمایان می‌کند.
پس از مدت‌ها که درگیر ترک بسیاری از عادت‌هایم بودم، بیش از اینکه از عادت‌ها رنجیده شوم، به فوائد آن‌ها پی‌بردم. حقیقتا حق عادت و کلمه معتاد بیش از آنکه فکرش را بکنیم خورده شده است.
به نظرم عادت زیباترین آپشنی بوده است که خداوند می‌توانسته در جهت آرامش ما در اختیارمان قرار دهد. درواقع عادت مانند یک کارمند حرفه‌ای است که می‌توان با خیال راحت کارها را به او سپرد و خود به سراغ کارهای مهم‌تر رفت. حال اینکه ما در استفاده از عادت‌ها این‌کاره نیستم مشکل ما است.
این روزها که به اثربخشی عادت پی‌برده‌ام، بیش از آنکه بر ترک عادت تمرکز کنم، بر خلق عادت تمرکز کرده‌ام. بهترین روشی را نیز که برای ترک عادت پیدا کرده‌ام، خلق عادت است.
اجازه دهید مثالی را خدمتتان عرض کنم. مدتی بود که پروژه‌ای را در زمینه تحلیل رفتار کاربران در ساعات مختلف در اینستاگرام دنبال می‌کردم. این سرزدن مداوم باعث اعتیاد شدید من به سرزدن به اینستاگرام شده بود. برای ترک این عادت دو راه پیش‌رو داشتم:
۱- تمرکز بر ترک عادت سرزدن‌های مکرر به اینستاگرام و نصب نرم‌افزارهای کنترل ساعات استفاده از موبایل
۲- تمرکز بر خلق یک عادت جدید
من روش دوم را انتخاب کردم و تصیم گرفتم که به شکل مرتب، هر روز یک سری محتوای جدید خارج از برنامه کاری‌ام بنویسم و این‌کار را به شکل اجباری انجام دهم تا تبدیل به یک عادت شود. اتفاقی که در این جا رخ داد این بود که زمانی که این کار را شروع کردم، مجبور شدم تمرکزم را بر روی مطالعه در آن زمینه خاص بگذارم. این رفتار آن‌قدر تمرکز مرا به سمت خودش جلب کرد که فرصت یادآوری اینستاگرام را از من گرفت.
پس از مدتی نه تنها آن عادت به صورت ناخودآگاه فراموش شد، بلکه یک عادت جدید و موثر نیز برایم ایجاد شد.
چگونه یک عادت جدید را برای خودم خلق کردم و به آن پایبند هستم.
در بالا گفتم که برای خودم یک پروژه عادت‌سازی جدید ایجاد کردم؛ اما مسئله این‌جاست که اجرای دقیق این برنامه تا رسیدن به هدف و تبدیل شدن به یک عادت، برای ما اصلا و اصلا کار آسانی نیست.
من در این مسیر از یک تکنیک خلاقانه برای خودم استفاده می‌کنم که شدیدا به من کمک کرده است.
بازی دایره توخالی
بر روی تخته وایت‌برد اطاقم یک دایره با رنگ آبی رسم کرده‌ام که داخل آن خالی است. این دایره را به شکل یک بازی مرحله‌ای برای خودم تعریف کرده‌ام. اجرای آن بدین شکل است که باید داخل آن دایره، با رنگ قرمز یک تیک بزرگ بخورد.
نکته این‌جاست که تا آن هدف روزم را که تعریف کرده‌ام، انجام ندهم، حق ندارم داخل آن را تیک بزنم. مرحله اصلی بازی این‌جاست که تا زمانی که داخل آن دایره تیک قرمز نخورده باشد، حق ندارم در آن شب به رخت‌خواب بروم. پس اگر بخواهم در پایان آن روز بخوابم، حتما باید ماموریت آن روز را انجام داده باشم تا تیک آن بخورد.
برای این بازی قوانینی هم تعریف کرده‌ام از جمله اینکه هر روز که از خواب بیدار می‌شوم، اولین کاری را که انجام می‌دهم این‌است که آن تیک را از داخل دایره پاک می‌کنم و در طول روز یک دایره توخالی در جلوی چشم من است و دائما به من گوش‌زد می‌کند که یادت باشد که تیک امروز را باید بزنی.
حتی چندین‌بار اتفاق افتاده که تنبلی به سراغم آمده است و تا داخل رخت‌خواب نیز رفته‌ام؛ اما دایره هنوز جلوی چشمانم خودنمایی می‌کرده است و احساس کرده‌ام که یک چیزی سرجایش نیست، پس دوباره بلند شدم و آن کار را تمام کرده‌ام تا با تیک زده به رخت خواب بروم.
اتفاق جالبی که اکنون افتاده است، خود این بازی تیک‌زدن داخل دایره نیز برایم به یک عادت تبدیل شده است. پس گاهی می‌توان عادت‌های جذابی در خود ایجاد کرد که آن‌ها برای‌مان عادت‌های کم‌تر جذاب؛ اما موثر را ایجاد کنند.
این بازی دایره یک ایده شخصی است که البته بر اساس تئوری‌های شرطی سازی برای خودم پیاده سازی کرده‌ام. گفتم که آن را با شما نیز به اشتراک بگذارم، شاید در این زمینه کمک‌کننده باشد.
#پی نوشت: اگر دوست دارید که در زمینه عادت‌ها بیشتر بدانید و از آن‌ها به شکل بهتری استفاده کنید، خواندن کتاب the power of habit یا قدرت عادت چارلز دوهیگ را به شما توصیه می‌کنم.
همچنین می‌توانید مجموعه فایل صوتی را که در رادیو اکسون در زمینه ترک عادت‌ها ضبط کرده‌ام، نیز از طریق لینک زیر دانلود کنید.
دانلود قسمت اول مجموعه فایل‌های صوتی ترک عادت‌ها
